Dhaga hadalku waa farsamo wax-is-daba-marin ah oo lagu doonayo in qofka lagu samaynayo uu su’aal geliyo garaadkiisa ama awoodda uu u leeyahay in uu fahmo xaqiiqada.
Kuwa sameeya waxay inta badan si ula kac ah ugu sameeyaan iyaga oo wax ku raadinaya. “Waa dabeecad aadmiga caado u ah. Inkasta oo ay jiraan waqtiyo aynaan fahansanayn in aan samaynayno oo aynaan ka warqabin, “Dr. Cortney S. Warren, oo ah dhaqtar cilmi-nafsiga ee Jaamacadda Harvard, ayaa u sheegtay BBC Mundo. Khatarta farsamadan ayaa ah in aadan ogaan karin marar badan in lagugu samaynayo.
Hadallada badanaa waxaa lagu gartaa in aad dhibsato ama ay ku dareenbsiiyaan in aad qaldan tahay, balse qaar ka mid ah waa kuwan:
1 Waad waalantahay/waad iska xanaaqaysaa/waad ka badbadinaysaa
Haddii qof kugu yiraahdo erayadan, waxay asal ahaan ula jeedaan inaadan wax fikrad ah ka haysan xaqiiqda.
Marka ay kuu sheegaan inaad iska xanaaqayso, haa, waxaa laga yaabaa inaad ku jirto daqiiqad aad dareen ah. balse taasi waa caadi.
Erayadani waxba ma hagaajiyaan sababtoo ah qofka hadlaya wuxuu asal ahaan meesha ka saarayaa dhaleeceyn macquul ah, baahiyaha, ama shucuurtaada wakhtigaas wuxuuna si fudud meesha uga saarayaa wixii welwel ah ee aad ka qabto xaaladda, wuxuuna waxa dhan ku weecinayaa inaa tahy qof iska dareen badan, xitaa haddii ay tahay xaqiiqo jirta walaacaagu.
2 Waan iska ciyaarayey
Weedhan sunta ah waxay inta badan timaadaa faallooyin inta badan aad u qallafsan oo xanuun badan.
Mararka qaarkood dadku waxay sameeyaan faallooyin aad u xukun, kaftan aad u xun oo awood badan. Waa ka dhab laakiin waxay isku dayaan inay u gudbiyaan si kaftan ah. Waxay u egtahay inay tahay xaasidnimo, ayey tiri Warren.
3 Adigaa igu kaliftay/ qaladka adaa iska leh
Dadka wax is-daba-marinta sameeya waxay jecel yihiin inay dadka kale ku eedeeyaan dookhooda. Markaa waxay ku odhan karaan waxyaabo ay ka mid yihiin “waxaan kuugu qayliyey maanta sababtoo ah waxbaad xumaysay” ama “guriga ayaad kasoo daahday saas darteed ayaana kuugu qeyliyey.” Laakiin sida Warren ay sharaxayso, “Weligaa, sinaba masuul ugama noqon kartid dabeecadda qof kale.”
4 Hadii aad i jeceshahay sidan samee ama waad ii ogolaan lahayd inaan sidan sameeyo
Waxay noqon kartaa wax kasta, sida inaad lacag siisid, ama aad joojiso inaad ruux kale la hadasho, ama inaad u ogolaato shukaansiga qof kale iyo wax la mid ah.
Mararka qaar in aad gasho galmo aadan raali ka ahayn. Tan dambe waa waxa Dr. Warren inta badan maqlo. “Mararka qaar dadku waxay u isticmaalaan dooddan si ay u codsadaan dabeecadaha galmoodka ee kala duwan ee lamaanaha aanu rabin inuu sameeyo” ayey tilmaamtay.
5 Qof waliba wuu igu raacsan yahay adiga mooyee
Halkan qof ayaa isku dayaya inuu ku caddeeyo aragtidiisa inaad tahay qof adag, isku dhac ama wax kasta oo aad go’aansato, isagoo u adeegsanaya dood ah in dadka kale ee awooda badan ee noloshaada, sida qoyskaaga, dadka shaqadaada ama qof kasta, ay isku wax kaa aaminsanyihiin.
Waxa uu ka dhigayaa habdhaqankiisa xun mid la rumaysan karo isaga oo isku dayaya in uu isu keeno dad kale kuwaas oo, aragti ahaan, u fekeraya sida isaga.
