Pinworm/dira-dire/indi waa dulnoolaha ugu caansan dunida ee ku dhaca midhicirada, wuxuuna inta badan ku dhacaa caruurta sidoo kale waxa uu ku dhacaa dadka waaweyn.
Cabirka dhererkiisu waa qiyaastii 5 ilaa 10 millimeters (mm) waxa uu egyaahay waa cadaan kalarka kareemka oo kale ah.
Waxaana sababa parasite layiraahdo
(Enterobius vermicularis).
Waxa uu ku fidaa marka ukumaha pinworm aad si kadis ah aad afka ugu qaadato iyaga oo kuusoo raacaya cuntada ama cabitaanka ay taataabteen ilmaha uu hayey pinworm,
Pinworm waxa uu leeyahay dhadig iyo lab noolayaal ah,
kiisa dhadigga ah ayaa halkii xabo waxa uu soo saaraa in kabada 10,000 oo ukumood ,
Ukumaha pinworm mudo 2 asbuuc ah ayey ku noolaan karaan banaanka iyagoo saarnaanaya godasha uu ku seexdey qofka qabay pinworm dharka uu qabey ama cidayahiisa hoostooda,ama waxa uu kaasoo raacin saxanka lagu saxaroodo ee uu isticmaaley qofka qabey pinworm.
Hadii uu Gabdhaha uu ku dhaco gooryaankan waxa iyaga u dheer in uu ku fidi karo xubinta taranka iyo toobooyinka ugxan sidayaasha kaas ugu danbeen ku sababi kara caabuqyada ku dhaca xubinta taranka.
CALAAMADAHA UU LEEYAHAY.
Cun-cun dabada ah oo ubadan xiliga habeenkii ah
Xanuun iyo nabaro yar-yar oo ku sameysma agagaarka mesha laga saxaroodo.
Hurdado la’aan ay sababto cun cunka dabada.
Bahalo yar-yar oo cadcad oo nool nool oo dabada ilmaha lagu arko iyo dadka waaweynba.
Bahaladaas yar-yar oo lagu arko qofka saxaradiisa iyaga oo socsoconaya.
Qofka oo inta badan dabada xoqonaya.
SIDEE ISKAGA DAAWEYN KARTAA?
TOONTA
Toontu waxa ay dileysaa ukumaha gooryaankan,sidoo kale waxa ay ka hortegeysaa kiisa dhadigga ah noolahan in uu soo saaro ukumo kale.
Soo qaado dhowr xabo oo toon ah kadib tun kuna dar saliid yar oo tan qunbaha ah kadib mari meesha laga saxaroodo iyo dhamaan aagagaarkeda.
Toontu caafimaad ayey utahay in jirka la marsado waxaa laga yaaba in aad xooga kuleel dareento.
SALIIDA QUNBAHA
Saliidana waxay daawo u tahay dhamaan bakteeriyada iyo fayrisyada jirka soo weerara, waxaana loo yaqaanaa mida ugu muhiimsan ee loo isticmaalo gooryaankan pinworm.
Saliid dhib makeeneyso in aad afka ka qaadato in yar iyo in aad mariso jirka labadaba
Waxaad u istucmaali kartaa labo siyaabood
Mida koobaad Aroortii hal qaado oo saliida qunbaha ah cab.
Mida labaad soo qaado xoogaa saliidaas ka hor inta aadan seexan habeenkii kadib dabada iyo agagaarkeed dhamaan mari oo si fiican ugu daliiq.
KAAROOTADA
in aad cunto kaarooto cayrin ah waa wado fiican oo lagu daaweeyo gooryaanka pinworm sababtoo ah kaarootadu waxa qani ku tahay qalfoofta adag ee hormarisa in habdhiska dheef-shiidku uu si fiican u shaqeeyo.
Waxay dhiiri galisa in madhicirku uu si saaid ah u shaqeeyo taas oo ka dhigeysa in ugu danbeen ay soo daataan dhamaan ukumaha pinworm.
Soo qaado dhowr xabo oo kaarooto ah oo cayriin ah kadib shiido hana kala miirin tabteeda markaad shiido intaad biyo ku darsato cab maalin walba hal galaas ilaa inta aad ka caafimaadeyso.
Dhamaan daawooyinkan dabiiciga ah waxay daawo u yihiin gooryaankan waxayna ka hortagaan in uu faafo oo dadka kale ee xaafada saameeyo.
MIRAHA BABAYGA IYO MALAB
Daraasaad ayaan dhaw lasameeyey ayaa cadeysey in qaadashada miraha babayga iyo malabku ay si fiican usoo xaaqaan dhamaan gooryaanada yar yar ee madhicirada ku jira
Miraha babaygu waxay ka hortagayaan in uu soo laab laabto gooryaankan
Cun miraha babayga adiga oo kadaba cabaya qaado ama labo qaado oo malab ah
TALLO MUHIIM KUU AH SI UUSAN UGU FIDIN XAAFADA.
-Gacmaha ku dhaq saabuun mar walba oo aad musqusha ka timaado.
-dhamaan cidayaha iska gaabi
-buumaha ama kastuumada maalin walba ku dhaqo biyo kulul.
-iska badal dharka aad ku seexato mar walba oo biyo kulul ku dhaq.
– dhaqo gacmaha ka hor inta aadan cuntada cunin mar walba.
Dhakhaatiirtu waxa ay xanuunkan ku daaweysaa labo kaniini oo kala ah albendazole 400mg hal xabo, 2 asbuuc kadibna hal kale ayaa loogu daraa.
mebendazole 100mg oo hal xabo laga qaadanayo hadii xabadaas lagu caafimaadi waayo hal kale 2 asbuuc kadib ayaa lasiinayo
Labadaan kaniini hadaad aad ka isticmaasho in kabadan 2 xabo iyaga ayaa xanuuno kale hor leh kugu keenaya.
Marka hore isticmaal daawada dabiiciga ah kadib hadii ay wax katari waydo isticmaal kaniiniyaashan.
W/Q: Dr Mohamed Amen
